Meedoen

Sterrenkunde omvat de meest extreme objecten en situaties die in de natuur voorkomen: van de kleinste atomen tot de enorme sterrenstelsels, over de bijna lege ruimte tussen de sterren en over ontzettend hoge dichtheden in witte dwergen en neutronensterren, over ijskoude asteroïden en over miljoenen tot miljarden graden in de kernen van sterren. Hoewel het op het eerste gezicht misschien lijkt of er weinig verandert aan de sterrenhemel, toch is er op elk moment wel ergens een ster die explodeert en ontstaan er nieuwe sterren in een wolk van gas en stof. Als je meedoet aan de Sterrenkunde Olympiade, word je uitgedaagd om je te verdiepen in deze en andere sterrenkundige onderwerpen.

De Natuurkunde Olympiade is een uitdaging voor álle leerlingen in het voorgezet onderwijs en niet alleen voor de allerbesten. Meestal komen de leerlingen uit de hoogste klassen van havo en vwo. Deelnemers gaan theoretische en praktische vraagstukken oplossen buiten de gewone schoolprogramma’s waarbij een originele aanpak geboden is. Vooral meiden worden aangemoedigd ook mee te doen!

De nationale eindronde levert jaarlijks de top-5 op die Nederland zal vertegenwoordigen tijdens de Internationale Olympiade.

Sinds 2014 bestaat ook de Natuurkunde Olympiade Junior. Deze NOJ richt zich op leerlingen uit de 2e en 3e klas van het havo en vwo.

De International Junior Science Olympiad (IJSO) is een individuele wedstrijd op het gebied van science (biologie, natuurkunde en scheikunde met uitstapjes naar wiskunde en techniek) voor havo en vwo leerlingen van 15 jaar of jonger. Het belangrijkste doel van de IJSO is het uitdagen en stimuleren van geïnteresseerde en getalenteerde derde klas leerlingen van havo en vwo op het gebied van science en technologie. Meedoen kan leerlingen helpen bij het maken van een geschikte profielkeuze.

De wedstrijd bestaat uit een schriftelijke voorronde (van 100 minuten) die op de eigen school wordt afgenomen en een nationale eindronde (van één dag met schriftelijk- en praktisch werk) op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Het niveau van de voorronde ligt op (eind) 3-vwo. De eindronde ligt op 4/5-vwo niveau. Aan de IJSO doen jaarlijks zo'n 2000/3000 leerlingen mee.

De zes winnaars van de IJSO worden uitgezonden naar de internationale IJSO, die 11 dagen duurt en ieder jaar in een ander land gehouden wordt. De leerlingen maken over drie dagen gespreid toetsen: meerkeuzewerk, open werk en een praktische toets die ze met z'n drieën als team maken. De scores zijn individueel. Het niveau van de internationale ligt op vwo-6.

De Nederlandse Wiskunde Olympiade is een jaarlijkse wiskundewedstrijd voor leerlingen van havo en vwo. Alle leerlingen van klas 1 t/m 5 voor wiskunde kunnen meedoen aan de eerste ronde. Deze wordt altijd in januari gehouden op alle deelnemende scholen. Duizenden leerlingen doen hier aan mee. Met de speelse maar uitdagende opgaven worden de creativiteit en wiskundig inzicht van de leerlingen getest. Na diverse rondes mondt dit anderhalf jaar later uit in deelname van 6 leerlingen aan de Internationale Wiskunde Olympiade.

Nationale profielwerkstukkenwedstrijd van de Radboud Universiteit op het gebied van de bètavakken. De Van Melsenprijs wordt elk jaar uitgereikt aan leerlingen die binnen hun profielwerkstuk op het gebied van eigen experimenteel onderzoek een bijzondere prestatie hebben geleverd. De eersteprijswinnaars worden door de Radboud Universiteit Nijmegen uitgezonden naar de International Conference of Young Scientists (ICYS), de internationale wedstrijd voor het beste profielwerkstuk. De winnaars van de tweede en derde prijs maken ook kans om naar de ICYS uitgezonden te worden, dit is afhankelijk van het aantal beschikbare plekken bij de ICYS.

De KNAW Onderwijsprijs is bedoeld voor werkstukken met een wetenschappelijke opzet, gebaseerd op zelfstandig onderzoek. Met deze jaarlijkse prijs wil de KNAW het wetenschappelijk denken in het vwo stimuleren. Uit honderden inzendingen worden de 12 beste werkstukken geselecteerd. Deze krijgen een toelage (van €1000, € 1500 of €2000) voor hun eerste collegejaar). Originaliteit, de kwaliteit van de onderzoeksopzet en de uitwerking van de resultaten en de conclusie zijn belangrijke criteria.

De Scheikunde Olympiade is voor alle leerlingen uit de bovenbouw van havo en vwo die interesse hebben voor scheikunde en die het leuk vinden om zowel theoretisch als praktisch daarmee bezig te zijn. Het is zeker niet alleen voor bollebozen! Uit de winnaars van de olympiade wordt een team van vier leerlingen samengesteld die Nederland vertegenwoordigt bij de Internationale Chemie Olympiade (IChO). De IChO is een jaarlijkse competitie voor ‘s werelds meest getalenteerde chemiestudenten op middelbaar schoolniveau.

Havo- en vwo-leerlingen die trots zijn op hun profielwerkstuk en dit willen delen met anderen, kunnen meedoen aan de Jan Kommandeurprijs van het Bètasteunpunt van de Rijksuniversiteit Groningen. De prijs wordt uitgereikt voor het beste profielwerkstuk in een N-profiel.

Alle inzendingen worden eerst beoordeeld door de studentassistenten van het Bètasteunpunt. Zij nomineren 5 profielwerkstukken die kans gaan maken op de prijs. De 5 genomineerde werkstukken worden hierna beoordeeld door een vakjury, bestaande uit mensen uit de wetenschap en het onderwijs. Verslagen worden beoordeeld op basis van originaliteit, kwaliteit, vakinhoudelijk niveau en creativiteit. De winnaar ontvangt een geldprijs van € 200,00.

De W4Kangoeroewedstrijd is een reken- en wiskundewedstrijd die jaarlijks in maart op heel veel scholen wordt georganiseerd en door heel veel leerlingen wordt gemaakt. In Nederland doen er ongeveer 140.000 leerlingen mee op 2350 scholen. De wedstrijd is geschikt vanaf groep 3 van de basisschool t/m 6 vwo van de middelbare school. Er zijn vijf niveaus: wizFUN, wizKID, wizSMART, wizBRAIN en wizPROF.

Het gaat om vierentwintig of dertig verrassende vraagstukken die stuk voor stuk een vonkje creativiteit, een flits van inzicht, vragen. Vijf antwoorden per opgave zijn gegeven, één is er goed. De eerste vragen zijn makkelijk, maar gaandeweg worden ze steeds lastiger. Leerlingen kunnen individueel meedoen, maar ook als tweetal.

Een wiskundewedstrijd waarvoor alle middelbare scholen uit Nederland uitgenodigd zijn. Op hetzelfde moment vindt ook dezelfde wedstrijd in Leuven en Bonn plaats. In de ochtend vindt de Estafette plaatsvinden. Tijdens de Estafette moeten de leerlingen zo snel mogelijk opgaven maken waarmee zij punten kunnen verdienen. Vervolgens begint de middagwedstrijd genaamd Sum of Us. Hierin staat een maatschappelijk relevant thema centraal.

De organisatie is bij iedere editie strikt gehouden aan het maximum van 100 deelnemende teams en streeft naar een zo breed mogelijke aanwezigheid van scholen. Per school kunnen, afhankelijk van het aantal inschrijvingen, één of twee teams deelnemen. De organisatie verwacht dat een school met elk team een afzonderlijke begeleider stuurt en dat zij gedurende het toernooi inzetbaar zijn als juryleden. De organisatie beslist rond juni door middel van loting over het aantal teams dat per school toegelaten kan worden.

De European Olympiad of Experimental Science (EOES) is een teamwedstrijd met praktische opdrachten voor leerlingen van 16 jaar of jonger uit de bovenbouw van havo en vwo met een natuurprofiel en belangstelling voor science. Een team bestaat uit drie personen. De opdrachten bevatten biologische, natuurkundige en scheikundige aspecten.

De selectieprocedure en wedstrijd bij de EOES bestaat normaliter uit een regionale voorronde (één dag), een nationale eindronde (twee dagen) en een internationale wedstrijd (zeven dagen). De regionale voorronde wordt gehouden op verschillende universiteiten en hogescholen. Van iedere deelnemende universiteit en hogeschool gaat het winnende team door naar de nationale eindronde. Tijdens de eindronde krijgen de teams praktische opdrachten met experimenteel werk, waarin de sciencevakken grotendeels geïntegreerd zijn. De leerlingen maken hun eigen planning. De winnende teams worden uitgezonden naar de internationale EOES waaraan vrijwel alle EU-landen deelnemen.

Tijdens de internationale krijgen de teams twee grote geïntegreerde praktische opdrachten. De leerlingen maken hun eigen taakverdeling en worden beoordeeld op praktische vaardigheden en het verzamelen en verwerken van experimentele gegevens. Het niveau van de internationale ligt op eerstejaars universiteit.